گروه نرم افزاری آسمان

فصل بيست و يكم : جايگاه و فسلفه نماز جمعه


- نماز جمعه :
ياايهاالذين امنوا اذا نودى للصلوة من يوم الجمعة فاسعوا الى ذكرالله و ذروا البيع ذلكم خيرلكم ان كنتم تعلمون
اى كسانى كه ايمان آورده ايد !هرگاه شما را براى نماز و روز جمعه بخوانند فى الحال به ذكر خدا بشتابيد و كسب و تجارت را رها كنيد كه اين نمازجمعه از هر تجارت سودمندى اگر بدانيد براى شما بهتر خواهد بود. (سوره جمعه ، آيه 9).
104 - طلب روزى بعد از نماز جمعه
فاذا قضيت الصلوة فانتشروا فى الارض و ابتغوا من فضل الله و اذكروا الله كثيرا لعلكم تفلحون
و هنگامى كه نماز پايان گرفت ، شما آزاديد در زمين پراكنده شويد و از فضل الهى طلب كنيد و خدا را بسيار ياد نماييد تا رستگار شويد. (سوره جمعه ، آيه 10).
خطبه نماز جمعه پيامبر -صلى الله عليه وآله -
واذا راو تجارة او لهوا انفضوا اليها و تركوك قائما قل ما عند الله خير من اللهو و من التجارة و الله خيرالرازقين
هنگامى كه تجارت و سرگرمى و يالهوى را ببينند، پراكنده خواهند شد وبه سوى آن مى روند و تو را ايستاده به حال خود رها مى كنند، بگو آنچه نزد خدا است بهتر از لهو و تجارت است و خداوند بهترين روزى دهندگان است . (سوره جمعه ، آيه 11).
احاديث :
الف ) جايگاه جمعه و نماز جمعه از ديدگاه معصومين (ع )
1207 - نماز جمعه ، حج فقرا
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
الجمعة حج المساكين
نماز جمعه حج فقرا است . (كنزالعمال ج 7، ص 707، ح 21031).
1208 - علت نامگذارى جمعه
قال الباقر - عليه السلام -
ان الله - عزوجل - جمع فيها خلقه لولاية محمد و وصية فى الميثاق فسماه يوم الجمعة لجمعه فيه خلقه
خداوند در آن روز خلق خود را جهت گرفتن پيمان براى ولايت حضرت محمد (ص ) و وصى اش على (ع ) جمع نمود و سپس به خاطر گرد آمدن مخلوقاتش در آن روز آن را جمعه نامگذارى كرد.(اصول كافى ، ج 3، ص 415 مستدرك الوسائل ، ج 6 ص 59).
1209 - وجوب نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
رواح الجمعة واجب على كل محتلم
برهر مكلف رفتن به نماز جمعه واجب است . (كنز العمال ، ج 7، ص 725، ح 21119).
1210 - بهترين روزها
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان من افضل ايامكم يوم الجمعة
همانا از بهترين روزهاى شما روز جمعه مى باشد. (كنزالعمال ، ج 7، ص 708، ح 21037).
1211 - انتخاب روز جمعه
قال ابوعدالله - عليه السلام -
ان النار اختار من كل شى ء شيئا فاختار من الايام يوم الجمعة
خداوند از ميان هر نوع از موجودات فردى ، را (به عنوان بهترين فرد) برگزيده و از ميان روزها، جمعه را انتخاب نمود. (كافى ، ج 3 ص 413).
1212 - شنيدن اذان نماز جمعه :
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
الجمعة على من سمع النداء
كسى كه نداى اذان نماز جمعه را بشنود نماز جمعه بر او واجب است . (كنزالعمال ، ج 7، ص 723، ح 21100).
1213 - بزرگداشت روز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اطرفوا اهاليكم فى كل يوم جمعة بشى ء من الفاكهة حتى يفرحوا بالجمعة
روز جمعه براى خانواده خود ميوه تازه بخريد، جمعه را گرامى دارند. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 61).
1214 اذان در روز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اذا اذن المؤ ذن يوم الجمعة حرم العمل
چون مؤ ذن روز جمعه اذان گويد، كار حرام گردد. (كنزالعمال ، ج 7، ص 723، 1211).
1215 - امام جمعه و عمامه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان الله تعالى و ملائكته يصلون على اصحاب العمائم يوم الجمعة
خداوند و ملائكه بردارندگان عمامه در روز جمعه درود مى فرستد. (كنزالعمال ، ج 7، ص 735، ح 21166).
1216 - نماز جمعه ، حج فقيران
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
حج فقراء امتى الجمعة
نماز جمعه حج فقيران امت من است . (كنزالعمال ، ج 7، ص 716، ح 21068).
1217 - فضيلت ذكر در روز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
تسبيحة يوم الجمعة افضل من الف تسبيحة فى غير يوم الجمعة
تسبيح و ذكر در روز جمعه ، بهتر از هزار تسبيح در غير آن مى باشد. (كنزالعمال ، ج 7، حديث 21057).
1218 - فضيلت دو ركعت نماز در روز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ركعتان فى يوم الجمعة افضل من الف ركعة فى غير يوم الجمعة
دو ركعت نماز در روز جمعه ، بهتر از هزار ركعت نماز در غير روز جمعه است . (كنزالعمال ، ج 7، حديث 21057).
1219 - آفت مخالفت با نماز جمعه
قال على - عليه السلام -
ثلاثة ان كنتم خالفتهم فيهن ائمتكم هلكتم : جمعتكم و جهاد عدوكم و مناسككم
اگر در سه چيز با رهبران و پيشوايان خود مخالفت ورزيد، هلاك خواهيد شد:
1 - نماز جمعه
2 - جهاد با دشمن
3 - مناسك حج (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 7).
1220 - مصادف با روز حساب
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
يوم الجمعة فهو يوم يجمع الله فيه الاولين و الاخرين يوم الحساب
روز جمعه مصادف با روز حساب است كه خداوند در آن روز اولين و آخرين مخلوق خويش را گرد مى آورد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 41).
1221 - صدقه در روز جمعه
قال الباقر - عليه السلام -
ان الصدقة تضاعف فى يوم الجمعة
پاداش صدقه در روز جمعه دو برابر است . (مستدرك الوسائل ، ج 7، ص 187).
1222 - ثواب اعمال خوب و بد
قال الباقر - عليه السلام -
الخير و الشر يضاعف يوم الجمعه
پاداش كار خوب و كيفر اعمال بد در روز جمعه دوبرابر مى گردد. (مستدرك الوسائل ج 6، ص 60).
1223 - راه تشويق براى نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اشتروا لصبيانكم اللحم و ذكروهم يوم الجمعة
با سياستهاى تشويقى ، اهميت روز جمعه را به فرزندانتان يادآورى كنيد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 99).
1224 - جمعه بهترين روز
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
خير يوم طلعت عليه الشمس يوم الجمعة
بهترين روزى كه خورشيد بر آن مى تابد، روز جمعه است . (كنزالعمال ، ج 7، ص 711 ح 21051).
1225 - بهترين ايام
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
افضل الايام عند الله يوم الجمعة
بهترين روزها نزد خداوند، روز جمعه است . (كنزالعمال ، ج 7، ص 707، ح 21033).
1226 - حج تهيدستان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
الجمعة حج الفقراء
نماز جمعه ، حج تهيدستان است .(كنزالعمال ، ج 7، ص 707، ح 21032).
1227 - روز شايسته
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اذا كان يوم الجمعة نادت الطير الطير و الوحش الوحش و السباع السباع سلام عليكم هذا يوم صالح
چون روز جمعه شود، پرنده پرنده را، وحشى وحشى را، و درنده درنده را ندا داده و مى گويد سلام بر شما امروز روزى شايسته است . (مستدرك الوسائل ، ج 6، 65).
1228 - جمعه ، عيد مسلمان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان هذااليوم جعله الله عيدا اللمسلمين
به درستى كه خداوند اين روز (جمعه ) را براى مسلمانان عيد قرار داده است . (كنزالعمال ، ج 7، حديث 21055).
1229 - وجه تسميه جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
سميت الجمعة جمعة لان الله جمع الخلق لولاية محمد -صلى الله عليه وآله - و اهل بيته
از اين رو جمعه (جمعه )خوانده شد كه خداوند آفريدگان را در آن روز براى ولايت پيامبر و دوستانش - صلوات الله عليهم - گرد آورد. (مستدرك الوسائل ج 6، ص ‍ 59).
1230 - توجه فرشتگان به نماز گزاران در نماز جمعه
عن النبى -صلى الله عليه وآله -
اذا كان يوم الجمعة كان على كل باب من ابواب المسجد ملئكة يكتبون الاول فالاول فاذا جلس الامام طوار الصحف و جاءوا يستمعون الذكر
چون در روز جمعه فرا رسد، بر درب هر مسجدى ملائكه مى نشينند و نام مردم را به ترتيب ورود اول و دوم و سوم مى نويسند تا وقتى كه امام جمعه در جايگاه خود قرار مى گرفت پرونده ها را جمع مى كند و به ذكر (خطبه ها) گوش فرا مى دهند. (بحارالانوار، ج 89، ص 12، مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 38).
1231 - تكريم مؤ منان
قال الصادق - عليه السلام -
ان الله اكرم المؤ منين بالجمعة
همانا خداوند - تبارك و تعالى - مؤ منان را به وسيله نماز جمعه گرامى مى داشت . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 5).
1232 - فريضه نماز جمعه
قال الباقر - عليه السلام -
صلوة الجمعة فريضة و الاجتماع اليها الامام العادل فريضة
نماز جمعه و شركت در آن و با حضور امام عادل ، واجب است . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 8)
1233 - چرا (جمعه )مى نامند؟
عن ابى حمزه بن عن جعفر - عليه السلام - قال له رجل :
كيف سميت الجمعة ؟ قال : ان الله - عزوجل - جمع فيها خلقه لولاية محمد و وصية فى الميثاق فسماه يوم الجمعة لجمعه فيه خلقه
بوحمزه مى گويد: مردى به امام صادق - عليه السلام - عرضه داشت : (چگونه است كه روز جمعه ، جمعه ناميده شد)؟ فرمود: خداوند - عزوجل - در روز جمعه ، خلق خويش را جهت گرفتن پيمان براى ولايت حضرت محمد (ص ) و وصى اش على - عليه السلام - جمع نمود و سپس به خاطر گرد آمدن مخلوقاتش در آن روز، آن را جمعه نامگذارى كرد. (اصول كافى ، ج 3، ص 415).
1234 - نماز جمعه واجب است
عن النبى -صلى الله عليه وآله - قال :
ان الله كتب عليكم الجمعة فريضة واجبة الى يوم القيامة
همانا خداوند نماز جمعه را تا روز قيامت بر شما واجب كرد. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 6).
1235 - جمعه و تعطيلى كارها
قال جعفر بن محمد عن ابيه - عليه السلام -
بينما رسول الله -صلى الله عليه وآله - قائما يخطب يوم الجمعة ، و كان سوقا يقال لها البطحاء، و كانت بنوسليم تجلب اليها السبى ، و الخيل و الغنم ، و كانت الانصار اذا تزجوا ضربوا، بالكبر و المزمار، و اذا سمعوا ذلك خرج الناس اليهم و تركوا رسول الله قائما فعيرهم الله بذالك فانزل الله تعالى : و اذا راءوا تجارة او لهوا انفضوا اليها و تركوك قائما قل ما عندالله خير من اللهو و من التجارة و الله خيرالرازقين
امام صادق (ع ) از پدر بزگوارش نقل مى كند: هنگامى كه رسول خدا (ص ) ايستاده و خطبه مى خواند، در مدينه بازارى بود كه به آن بازار بطحاء مى گفتند وقبيله بنى سلمى روز جمعه به آن بازار برده ، اسب ، و گوسفند مى آوردند، و انصار براى تبليغ (كالا) ساز و دهل مى نواختند، نمازگزاران چون آن صدا را شنيدند، به سوى بنى سليم شتافته و پيامبر را (در حال خطبه خواندن ) رها نمودند، خداوند به خاطر اين كار، آنان را سرزنش نمود و در اين رابطه اين آيه را نازل فرمود: هنگامى كه تجارت يا لهوى ، (صداهاى ياد شده ) را ببينند و بشنوند، به سوى آن رفته و تو را (در حال خطبه خواندن ) ايستاده رها مى نمايند بگو: (آنچه نزد خداست بهتر از تجارت و لهو مى باشد و خداوند بهترين روزى دهندگان است ). (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 24).
1236 - اهميت نماز جمعه
قال رسول الله - -صلى الله عليه وآله -:
ان الله سبحانه فرض عليكم الجمعة فى عامى هذا، فى شهرى هذا، فى ساعتى هذه ، فريضة مكتوبة ، فمن تركها فى حياتى و بعد مماتى الى يوم القيامة ، جحودا لها و استخفافا بحقها فلا جمع الله شمله ، و لا بارك الله فى امره الا لا حج له ، الا لا صدقه له ، الا لا بركة له ، الا ان يتوب ، فان تاب الله عليه ،
خداوند نماز جمعه را بر شما در همين سال و همين ماه و همين ساعت ، واجب كرد، فريضه اى كه ثبت شده است هر كس در حال حيات و پس از مرگ من تا روز قيامت آن را از روى انكار و سبك شمردن حق آن ترك كند، خدا هرگز كار او را سامان نداده و مبارك نگرداند. آگاه باشيد كه براى او نماز، حج صدقه ، و بركتى نيست مگر آن كه توبه كند پس اگر توبه كرد، خدا هم توبه اش را مى پذيرد، و (با رحمت به سوى او مى نگرد) مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 10. 11).
1237 - تاريخچه نماز جمعه
قال ابن عباس :
ان اول جمعة جمعت فى الاسلام بعد جمعة فى مسجد رسول الله -صلى الله عليه وآله - بالمدينة لجمعة جمعت بجواثاء قرية من قرى عبدالقيس
ابن عباس گويد: پس ازجمعه اى كه پيامبر (ص ) در مدينه باز نماز جمعه برپا كرد، ولين جمعه اى كه در اسلام پايه نهاده شد، در (جواثاء)(روستايى از روستاهاى بحرين و عثمان گفته است ) از روستاهاى عبدالقيس بود. (سنن ابى داود، ج 1، حديث 644/1068).
1238 - علت نماز جمعه
قال من اصحاب اميرالمؤ منين - عليه السلام -
الواجب فى حكم الله و حكم الاسلام على المسلمين بعد ما يموت امامهم اويقتل ضالا كان او مهتديا ان لايعملوا عملا و لايقدموا يدا و لا رجلا قبل ان يختاروا لانفسهم اماما عفيفا عالما و رعا و عارفا بالقضاء و السنة يجبى فيئهم و يقيم حجهم و جمعهم و يجبى صدقاتهم
در حكم خدا و اسلام بر مسلمين واجب است كه هرگاه پيشوايان بميرد يا كشته شود - چه گمراه باشد چه هدايت يافته - پيش از هر كار براى خود رهبرى پاكدامن و دانا و با تقوا و آگاه به قضاوت و دين انتخاب كنند تا مالياتها را جمع كند و نماز جمعه ها را برپا كند و صدقات آنان را گرد آورد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 14).
1239 - نماز جمعه در قرآن
عن زرارة و محمد بن مسلم انهما سئلا اباجعفر - عليه السلام - عن قول الله تعالى :
حافظوا على الصلوات و الصلاة الوسطى قال : صلوة الظهر و فيها فرض الله الجمعة ، وفيها الساعة التى لا يوافقها، عبد مسلم فيساءل خيرا لااعطاه الله اياه
زراره و محمد بن مسلم از حضرت باقر (ع ) از تفسير قول خداوند كه : نمازها و نماز وسطى را محافظت نماييد. سؤ ال نمودند، فرمود: نماز وسطى ) نماز ظهر است و در ظهر (روز جمعه ) خداوند نماز جمعه را واجب ساخته و در روز جمعه ساعتى است كه بنده مسلمانى نيست كه خيرى را طلب نمايد جز اينكه خداوند آن را به وى عنايت فرمايد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 9).
1240 - وجوب نماز دسته برداشته شد
قال الباقر - عليه السلام -
فرض الله على الناس من الجمعة الى الجمعة خمسا وثلاثين صلوة ، منها صلوة ، واحدة فرضها، فى جماعة و هى الجمعة و وضعها عن التسعة : عن الصغير و الكبير و المجنون و المسافر و العبد و المريض و المراءة والاعمى و من كان على راءس فرسخين ، و روى مكان المجنون الاعرج
خداوند از نماز جمعه تا جمعه ، سى و پنج نماز بر مردم واجب ساخته و يك نماز از آن ها را به جماعت واجب نموده كه نماز جمعه مى باشد، و وجوب آن را از نه دسته برداشته است : خردسال ، سالخورده ، ديوانه ، مسافر، برده ، زن ، نابينا، و هركس در فاصله دوفرسنگى با نماز جمعه قرار دارد. (برخى به جاى ديوانه ، لنگ را روايت كرده اند). (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 5).
1241 - تشويق براى نماز جمعه
قال رزاره :
حثنا ابوعبدالله - عليه السلام - على صلوة الجمعة حيت ظننت انه يريد ان ناءتيه فقلت له : نفدوا عليك ؟ فقال - عليه السلام - لا انما عنيت عندكم
زراره مى گويد: امام صادق (ع ) ما را آنقدر به نماز جمعه تشويق نمود كه پنداشتم منظور آن حضرت اين است كه خدمت ايشان برسيم (و نماز جمعه را به امامتشان برپا داريم ) برداشت خودم را به آن حضرت عرض كردم ، فرمود: خير همانا مقصودم نمازى بود كه خودتان داريد
- مانع نماز جمعه :
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من كان يؤ من بالله و اليوم الاخر فعليه الجمعة يوم الجمعة الاعيل مريض او مسافر او امراءة او مملوك ، و من استغنى عنها بلهو او تجارة استغنى الله عنه و الله غنى حميد
برهر كس كه به خداوند و روز قيامت ايمان دارد در روز جمعه ، نماز جمعه بر او واجب مى باشد، جز بر بيمار يا مسافر يا زن ، يا برده و هر كس از نماز جمعه به وسيله پرداختن به لهو يا تجارت بى نيازى جويد، خداوند هم از او بى نيازى جويد(و عبادت او را نپذيرد) و خدا بى نياز و ستوده است . (كنز العمال ، ج 7 ص 726، ح 21120).
1243 - درك نماز جمعه
قال الباقر - عليه السلام -
الجمعة واجبة على من ان صلى الغداة فى اهله ادرك الجمعة ، و كان رسول الله -صلى الله عليه وآله - انما يصلى العصر فى وقت الظهر فى سائر الايام كى اذا قضوا للصلوة مع رسول الله -صلى الله عليه وآله - رجعوا الى رحالهم قبل الليل ، وذلك سنة الى يوم القيامة
نماز جمعه بر هر كس كه نماز صبح را پيش خانواده خود خوانده و جمعه را درك كند واجب است . پيامبر در روزهاى ديگر، نماز عصر را هم وقت ظهر مى خواند تا وقتى با پيامبر نماز را به جا آوردند بتوانند قبل از فرا رسيدن شب به خانه بروند و اين تا روز قيامت سنت است . (تهذيب ، ج 3، ص 240).
1244 - شركت زندانيان در نماز جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
ان عليا - عليه السلام - كان يخرج اهل السجون من الحبس فى دين او تهمة ، الى الجمعة فيشهدونها، و يضمنهم الاولياء حتى يردونهم
امام صادق (ع ) از پدر بزرگوارش روايت مى نمايد: روش على (ع ) چنين بود، كسانى را كه به واسطه بدهكارى يا تهمت محبوس بودند (روز جمعه ) براى شركت در نماز جمعه از زندان خارج مى ساخت و آن ها به نماز حاضر مى شدند، و اوليائشان ضامن مى شدند كه آنان را به زندان بازگردانند. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 27).
كفايت نماز جمعه :
قال على - عليه السلام -
اذا شهدت المراءة و العبد الجمعة اجزاءت عنهما من صلوة الظهر
چون زن و برده در نماز جمعه حاضر شدند، (نماز جمعه ،) به جاى نماز ظهر آنها محسوب خواهد شد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 26).
1246 - نماز جمعه ، نمازى حكومتى است
قال على - عليه السلام -
العشيرة اذا كان عليهم امير يقيم الحدود عليهم فقد وجب عليهم الجمعة و التشويق
هرگاه طايفه اى اميرى داشته باشند كه حدود (الهى ) را برايشان اجرا نمايد، اقامه نماز جمعه و رفتن به منى در ايام تشوق بر آنان واجب است . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص ‍ 13).
1247 - شياطين در روز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اذا كان يوم الجمعة غدت الشياطين براياتها الى الاسواق فيرمون الناس بالترابيث او الربائث و يثبطونهم عن الجمعة
هرگاه روز جمعه فرا رسد، شيطانها صبح زود با پرچمهايشان به بازارها مى روند و به طرف مردم موانعى مى افكنند و آنان را از آمدن به نماز جمعه باز مى دارند. (كنز العمال ، ج 7، ص ‍ 736، ح 21168).
1248 - وجوب نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
خطب يوم الجمعة فقال :... و اعلموا ان الله فرض عليكم الجمعة الى يوم القيامة
پيامبر در خطبه روز جمعه فرمود: بدانيد كه خداوند نماز جمعه را تا روز قيامت بر شما واجب گردانيده است . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 10).
1249 - خطبه جنگ و جمعه
قال هشام بن عمار:
كان اذا خطب فى الحرب خطب على قوس و اذا خطب فى الجمعة خطب على عصا
رسول خدا -صلى الله عليه وآله - هرگاه در جنگ خطبه مى خواند بر كمان تكيه مى كرد و هرگاه در (نماز) جمعه خطبه مى خواند، بر عصا تكيه مى داد. (سنن ابن ماجد، ج 1 حديث 199/1094)
1251 - مقام حركت كننده به سوى نماز جمعه
عن انس قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اذا راح منا سبعون رجلا الى الجمعة كانوا كسبعين موسى الذين و فدوا الى ربهم او افضل
انس بن مالك از پيامبر (ص ) روايت مى نمايد كه فرمود: هنگامى كه هفتاد نفر از ماروانه نماز جمعه شوند، مانند هفتاد نفر موسى (پيامبر) باشند كه برپروردگارشان وارد گرديده باشند يا برتر از آنها. (كنزالعمال ، ج 7 ص 709، ح 21043).
1252 - آداب نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
لايقيمن احدكم اءخاه يوم الجمعة ثم يخالف الى مقعده فيقعده فيه ولكن يقول : افسحوا
روز جمعه فردى از شما برادر مؤ من را از جا بلند نكند تا در جاى او بنشيند، بلكه بگويد: جا بگشاييد. (كنزالعمال ، ج 7، ص 746، ح 21210).
1253 - استجابت دعا
قال الصادق - عليه السلام -
الساعة التى يستجاب فيها الدعاء يوم الجمعة مابين فراغ الامام من الخطبة الى ان يستوى الناس فى الصفوف
ساعتى كه دعا در آن مستجاب است روز جمعه و فاصله ميان پايان خطبه ، تا به صف ايستادن مردم مى باشد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 41).
1254 - بى احترامى به نمازگزاران
عن عبدالله بن بسر و عن جابر:
ان رجلا دخل المسجد يوم الجمعة و رسول الله -صلى الله عليه وآله - يخطب فجعل يتخطى رقاب الناس فقال : اجلس فقد اذيت و انيت الناس
عبدالله بن بسر و جابر گويند، مردى روز جمعه وارد مسجد شد، در حالى كه رسولخدا (ص ) مشغول خواندن خطبه بود، او مردم را لگدمال مى نمود(و از ميان صفها براى پيدا كردن جا حركت مى كرد) پيامبر (ص ) فرمود: بنشين كه مردم را اذيت نمودى . (كنز العمال ، ج 7، ص 748، ح 21221).
1255 - رها كردن تجارت :
روى انه كان بالمدينة اذا اذن المؤ ذن يوم الجمعة نادى مناد حرم البيع حرم البيع ، لقوله ، - عزوجل - يا ايها الذين امنوا اذا نودى للصلاة من يوم الجمعة فاسعوا الى ذكرالله و ذروا البيع HYPERLINK "footnt01.htm" \l "link4"(4).
نقل شده كه در مدينه وضع چنين بود، آنگاه كه روز جمعه مؤ ذن اذان مى گفت ، منادى بر اساس كلام خداوند: (اى آنان كه ايمان آورده ايد !آنگاه كه براى نماز از روز جمعه اذان گفته شد، به سوى خدا بشتابيد، و سوداگرى را رها كنيد)ندا در مى داد: خريد و فروش حرام شد، خريد، و فروش حرام شد. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 87).
1256 -تقيه در جمعه
قال عن على بن الحسين - عليه السلام -
انه كان يشهد الجمعة مع ائمة الجور تقية ولايعتد بها و يصلى الظهر لنسفه
امام سجاد (ع ) در نماز جمعه كه به امامت حاكمان جور برگزار مى شد، از روى تقيه ، شركت مى كرد، ولى به آن اعتنا نمى كرد و نماز ظهر راخود مى خواند. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص ‍ 40).
1257 - اجتماع نماز جمعه وعيدهاى فطر وقربان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
قد الجتمع فى يومكم هذا عيدان : فمن شاء اجزااءه من الجمعة و انا مجمعون
در اين روزتان (جمعه ) دو عيد باهم جمع شده است ، پس هر كس بخواهد نماز عيد بخواند، بى نياز از جمعه است واما ما نماز جمعه را نيز به پا مى كنيم . (سنن ابى داود، ج 1، حديث 647/1073).
1258 - مسافرت قبل از نماز جمعه
عن على بن موسى الرضا - عليه السلام - قال :
ما ياءمر من سافر يوم الجمعة قبل الصلاة ان لايحفظه الله تعالى فى سفره ، و لايخلفه و لا يخلفه فى اهله ، ولا يرزقه من فضله
از امام رضا (ع ) نقل شده كه فرمود: كسى كه روز جمعه پيش از نماز جمعه سفر كنيد، ايمن نيست از اينكه خداوند متعال او را در سفرش حفظ نكند، و او را در خانواده اش جانشين نشود، و او را از فضلش روزى ندهد. (بحارالانوار، ج 89، ص 201).
1259 - جمعه در نظر اهل بهشت و اهل جهنم
عن ابى بصير عن احدهما عليهما السلام قال :
اذا كان يوم الجمعة ، و اهل الجنة فى الجنة و اهل النار، فى النار عرف اهل الجنة يوم الجمة و ذلك انهم يزاد فى نعيمهم و عرف اهل النار يوم الجمعة و ذلك ان كلهم يبطش بهم الزبانيه
از ابى بصير نقل شده كه امام باقر يا امام صادق - عليهماالسلام - فرمود: آنگاه كه روز جمعه ، شد و اهل بهشت در باشند و اهل جهنم در جهنم ، اهل بهشت روز جمعه را مى شناسد كه (در آن روز) نعمت آنان افزوده مى شود، و اهل آتش روز جمعه را مى شناسند، اين از اين جهت است كه شعله آتش به آنها حمله مى كند. (بحارالانوار، ج 89، ص 283).
1260 - اهميت نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ثلث تعلم امتى ما لهم فيهن لضربوا عليهن بالسهام : الاذان و الغدو الى الجمعة و الصف الاول
سه چيز است كه اگر امت من فضيلت آنها را مى دانستند، براى (سبقت در) انجام آن به قرعه متوسل مى شدند و آن عبارتند از:
1 - اذان گفتن
2 - بيرون رفتن به سوى نماز جمعه
3 - صف اول نماز جماعت (مستدرك الوسائل ، ج 1 ص 490، بحارالانوار، ج 89، ص 197).
1261 - مرگ در راه نماز جمعه
عن على - عليه السلام - قال :
ضمنت لستة على الله الجنة منهم رجل خرج الى الجمعة فمات فله الجنة
از على (ع ) نقل شده كه فرمود: براى شش نفر بهشت را ضامن هستم كه خداوند به آن ها عطا كند: از آن ها مردى است كه در راه رفتن به نماز جمعه بميرد. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص ‍ 11).
1262 - به نماز جمعه برويد !
عن عبدالملك قال :
قال لى ابوجعفر - عليه السلام - مثلك يهلك و لم يصل فريضة فرضها الله ، قال : قلت : كيف اصنع ؟ قال : صلوا جماعة ، يعنى صلاة الجمعة
از عبدالملك نقل شده كه گويد: امام باقر (ع ) به من فرمودند: همچون تويى بميرد و واجبى را كه خداوند واجب كرده ، به جانياورد؟ گويد: عرض كردم : چه كنم ؟ فرمود: نماز را با جماعت بخوانيد، يعنى نماز جمعه را به جا بياوريد. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 12).
1263 - ترس از عدم حضور در نماز جمعه
نهى على - عليه السلام - ان يشرب الدواء يوم الخميس مخافة ان يضعف من الجمعة
على (ع ) از خوردن دارو و در روز پنج شنبه نهى فرمود: مبادا (به دليل سستى ) از حضور در نماز جمعه ناتوان شود. (بحارالانوار، ج 89، ص 197).
1264 - نماز جمعه و مسافرت
قال على - عليه السلام -
و لاتسافر فى يوم جمعة حتى تشهد الصلاة الا فاصلا فى سبيل الله ، او فى امر تعذر به
پيش از حضور در نماز جمعه سفر مكن ، مگر اينكه كار واجبى (مانند جهاد) در راه خدا انجام دهى ، يا به سراغ كارى بروى كه شرعا معذور باشى . (نهج البلاغه ، فيض الاسلام ، ص ‍ 1070، 1069).
1265 - اهميت شب و روز جمعه
عن النبى -صلى الله عليه وآله - قال :
ان ليلة الجمعة و يوم الجمعة اربع و عشرون ساعة ، لله ، - عزوجل - فى كل ساعة ست ماءة الف عتيق من النار
از پيامبر (ص ) نقل شده كه فرمود: همانا شب جمعه و روز جمعه ، بيست و چهار ساعت است كه خداوند در هر ساعت ششصد هزار تن را از آتش آزاد مى كند. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 55).
1266 - عن على - عليه السلام - قال :
لاتسافر فى اليوم الجمعة حتى تشهد الصلاة الا فاصلا فى سبيل الله او فى امر تعذر فيه
از على (ع ) نقل شده كه فرمود: در روز جمعه مسافرت نكن مگر در راه خدايا در امرى كه معذور هستى . (بحارالانوار، ج 89، ص 199).
1267 - حق روز جمعه
عن ابى عبدالله - عليه السلام - قال :
ان للجمعة حقا واجبا فاياك ان تضيع او تقصر فى شى ء من عبادة الله و التقرب اليه بالعمل الصالح ، و ترك المحارم كلها، فان الله يضاعف فيه الحسنات ، و يمحوفيه السيئات و يرفع فيه الدرجات و يومه مثل ليلده فان الستطعت ان تحييها بالدعاء و الصلاد فافعل ، فان الله يضاعف فيه الحسنات و يمحوفيه السيئات ، وان الله واسع كريم
از امام صادق (ع ) نقل شده كه فرمود: براى جمعه حقى است واجب ، بترس از اينكه آن را ضايع كنى ، يا در چيزى از پرستش خدا، ونزديكى جستن به سوى او با عمل شايسته و ترك كردن همه حرامها كوتاهى كنى ، زيرا خداوند در آن نيكيها را مى افزايد و گناهان را محو مى سازد و در آن مقامها را بالا مى برد و روز آن مانند شبش هست واگر توانستى آن را با دعا و نماز احيا كنى ، بكن زيرا خداوند در آن نيكى ها را مى افزايد و گناهان را محو مى كند، همانا خداوند بسيار بخشنده و كريم است . (بحارالانوار، ج 89، ص 275).
1268 - افضل روزها
عن الصادق - عليه السلام - قال :
ما طلعت الشمس بيوم افضل من يوم الجمعة ، و ان كلام الطير فيه اذا لقى بعضها بعضا: سلام سلام يوم صالح
از امام صادق (ع ) نقل شده كه فرمودن خورشيد به روزى طلوع نكرد كه از روز جمعه افضل باشد، آنگاه كه مرغان در آن روز به هم مى رسند گويند، سلام ، سلام ، روز مبارك است . (بحارالانوار، ج 89، ص 273).
1269 - نماز جمعه و زندانيان
عن الصادق - عليه السلام - قال :
ان على الامام ان يخرج المحبسين فى الدين يوم الجمعة الى الجمعة و يوم العيد الى العيد و يرسل معهم فاذا قضوا الصلاة و العيد ردهم الى السجن
از امام صادق (ع ) نقل شده كه فرمود: همانا برعهده امام است آنان را كه زندانى هستند روز جمعه به نماز و روز عيد به نماز عيد بيرون آورد و ماءمورها را با آنان بفرستند، آنگاه كه نماز را خواندند آنها را به زندان برگردانند. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 36).
ب ) ترك نماز جمعه
1270 - كار در وقت نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من استاءجر اجيرا فلا يحسبه عن الجمعة فياءثم
هركس كارگرى را به كار گمارد، او را از رفتن به نماز جمعه منع نكند، كه مرتكب گناه شده است . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 7).
1271 - ترك نماز جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
من ترك ثلاث جمع متعمدا من غير علة طبع الله على قلبه
كسى كه سه مرتبه عمدا وبدون جهت نماز جمعه را ترك كند، خداوند قلب او را مهر مى زند. (ميزان الحكمه ، ج 5، ص 427).
1272 - نتيجه ترك نماز جمعه
قال على - عليه السلام -
من ترك الجمعة ثلاثا متتابعة لغير علة كتب منافقا
هركس كه سه نوبت پياپى نماز جمعه را بدون عذر ترك نمايدت در زمره منافقان به شمار مى رود. (مستدرك الوسائل ، ج 8، ص 407، ميزان الحكمه ، ج 5، ص 427).
1273 - ترك جمعه بدون عذر
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من ترك الجمعة ثلاث مرات من غير علة ولا مرض ولا عذر طبع الله على قلبه
هر كس سه بار نماز جمعه را بدون آن كه بيمارى يا عذر ديگرى داشته باشد، ترك گويد، خداوند بر قلبش مهر مى زند. (كنزالعمال ، حديث 21147).
1274 - كفاره ترك جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من فاتته الجمعة بغير عذر فليتصدق بدرهم او نصف درهم اوصاع حنطة او نصف صاع
(قدامة بن وبره روايت كرده كه ) پيامبرگرامى (ص ) فرمود: هر كسى كه سه نماز جمعه را بدون عذر از دست دهد، بايد يك درهم يا نيم درهم ، يك صاع يا نصف صاع گندم صدقه دهد. (كنزالعمال ، حديث 21139).
1275 - بى اعتنايى به نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من ترك ثلاث جمع تهاونا بها، طبع الله على قلبه
هر كسى كه نماز جمعه را سه بار و از روى سهل انگاير و بى اعتنايى ترك كند، خداوند بر قلب او مهر مى زند. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 6، كنزالعمال ، حديث 21133).
1276 - مهر نفاق بر قلبها
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
لينتهين اقوام عن ودعهم الجمعات او ليختمن الله على قلوبهم ثم ليكونن من الغافلين
از ترك جمعه بپرهيزيد كه در غير اين صورت بر قلبهاى شما مهر نفاق زده خواهد شد، و در صف غافلان قرار خواهيد گرفت .(كنزالعمال ، حديث 21134).
1277 - سبك شمردن نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
لايزال العبد متهاونا بالجمعة حتى يغضب الله عليه
بنده اى كه نماز جمعه را سبك بشمارد، خداوند بر او خشم گيرد. (كنزالعمال ، حديث 21155).)
ج ) آثار نماز جمعه
1278 - ثواب نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان لكم فى كل جمعة حجة و عمرد فالحجة الهجيرة للجمعة و العمرة انتظار العصر بعد الجمعة
هر روز جمعه براى شما ثواب يك حج و يك عمره است ، حج شما شتاب و مبادرت به نماز جمعه و عمره است ، حج شما شتاب و مبادرت به نماز جمعه و عمره شما انتظار اقامه نماز عصر پس از نماز جمعه است . (كنزالعمال ، ج 7، ص 737، حديث 21173).
1279 - تاءثير نماز جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
ما من قدم سعت الى الجمعة الا حرم الله جسدها على النار
هرگامى كه به سوى نماز جمعه برداشته شود، خداوند آتش دوزخ را بر صاحب آن گام حرام مى كند. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 3).
1280 - آزادى از آتش
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان الله تعايل فى كل يوم جمعة ست ماءة الف عتيق يعقتهم من النار كلهم قداستو جبوا النار
همانا خداوند در هر روز جمعه صدهزارنفر را، كه تمامى آن ها مستحق جهنم مى باشند از آتش دوزخ آزاد مى كند. (كنزالعمال ، حديث 31034).
1281 - اشتياق مسافر به نماز جمعه
عن الصادق جعفر بن محمد عن ابيه عليهم السلام :
ايما مسافر صلى الجمعة رغبة فيها وحبا لها اعطاه الله - عزوجل - اجر مائة جمعة للمقيم
هر مسافرى كه از روى اشتياق نماز جمعه بخواند، خدا به او اجر صد نماز جمعه مقيم را بدهد. (امالى شيخ صدوق ، ص 11، وسائل الشيعه ، ج 5، ص 36).
1282 - نماز جمعه كفاره گناهان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
الجمعة كفارة لمابينها و بين الجمعة التى قبلها، و زيادة ثلاثة ايام
نماز جمعه كفاره گناهان ميان اين جمعه و جمعه قبل و سه روز پيش از آن مى باشد. (كنزالعمال ، حديث 21088).
1283 - افزايش حسنات و محو گناه در روز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان يوم الجمعة سيدالايام يضاعف الله فيه الحسنات و يمحو فيه السيئات و يرفع فيه الدرجات و يستجيب فيه الدعوات و يكشف فيه الكربات و يقضى فيه الحوائج العظام
به درستى كه روز جمعه سرور روزها است ، وخداوند در آن روز حسنات را مضاعف و گناهان را محو مى كند و درجات را بالا برده و دعاها رامستجاب مى نمايد و گرفتاريها را برطرف و حاجات سنگين را برآورده مى سازد. (اصول كافى ، ج 3، ص 414).
1284 - نماز جمعه سبب نزديكى به خدا
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
يجلس الناس من الله يوم القيامة على قدر رواحهم الى الجمعات الاول والثانى و الثالث
روز قيامت مردم نزديك خداوند متعال به اندازه رفتن آنها به نماز جمعه مى نشينند، هركس اول برود در مرتبه اول از نزديك مى نشيند سپس دوم و سوم ، يعنى از كرامت خداوند و ساير مهربانى هاى او. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 31).
1285 - كفاره گناهان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
الجمعة الى الجمعة و الصلوات الخمس كفارات لما بينهن ما اجتنب الكبائر .
نماز جمعه تا نماز جمعه ديگر و نمازهاى پنجگانه ، كفاره گناهان ميان جمعه ها است تا وقتى كه از گناهان كبيره دورى نمايد.(كنزالعمال ، ج 7، ص 720، ح 21089).
1286 - آسوده از سؤ ال در قبر
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ما من مسلم يموت يوم الجمعة او ليلة الجمعة الا وقاه الله تعالى فتنة القبر
هر مسلمانى روز جمعه بميرد، خداوند او را از سؤ ال نكير و منكر نگه مى دارد. (كنزالعمال ج 7، ص 709، ح 21045).
1287 - كفاره گناهان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
الغسل يوم الجمعة كفارة و المشى ء الى الجمعة كل قدم منها كعمل عشرين سنة فاذا فرغ من صلوة الجمعة اجيز بعمل ماءتى سنة
غسل روز جمعه كفاره گناه است ، و هر گامى كه به سوى نمازجمعه برداشته مى شود، برابر عمل بيست سال است ، و چون از نماز جمعه فارغ شود به پاداش عبادت دويست سال نايل گردد. (كنزالعمال ، حديث 2109).
1288 - روز جمعه ملائكه بر درب مساجد
عن ابى سعيد عن النبى -صلى الله عليه وآله -
اذا كان يوم الجمعة قعدت الملائكة على ابواب المسجد فيكتبون من جاء من الناس على قدر منازلهم ، فرجل قدم جزورا و رجل قدم بقرة و رجل قدم شاة و رجل قدم دجاجة و رجل قدم عصفورا و رجل قدم بيضة فاذا اذن المؤ ذن و جلس الامام على المنبر طووا الصحف و دخلوا المسجد يستمعون الذكر
چون روز جمعه فرا رسد، ملائكه بر درب مساجد نشسته و نام هركس از مردم را كه به مسجد آيد، متناسب با موقعيت و منزلت اويادداشت نمايند. مردى ثوابش به اندازه اى باشد كه گويا شترى در راه خدا داده و ثواب ديگرى به قدر قربانى گاوى وثواب فردى به اندازه هديه گوسفندى و ثواب مردى به قدر انفاق مرغى و ثواب ديگرى برابر با دادن گنجشك و پاداش مرد ديگر به قدر بخشش تخم مرغ باشد، و وقتى مؤ ذن اذان گويد و امام جمعه در جايگاه قرار گيرد، دفاتر ثبت نام برچيده شود وفرشتگان براى شنيدن ذكر (خطبه يا...) داخل مسجد مى شوند. (كنزالعمال ، ج 7، ص 712، ح 21056)
1289 - كار و نماز جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
من استاءجر اجيرا ثم حبسه عن الجمعة يبؤ باءثمه ، و ان كان هو لم يحبسه اشتركا فى الاجر
هركس كارگرى (در روز جمعه ) به كار گمارد سپس او را از شركت در نماز جمعه منع كند، گناه او را بر عهده گرفته است و اگر وى را از شركت در نماز جمعه باز ندارد (و كارگر در نماز شركت كند) كارگر و كارفرما در ثواب آن نماز شريك هستند. (التهذيب ، ج 2، ص 175).
1290 - شب معراج
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
لما اسرى بى الى السماء ليلة المعراج راءيت تحت العرش سبعين الف مدينة ، كل مدينة كدنياكم ، و ملائكة ناشرى ، اجنحتهم ، يسبحون الله و يهللونه و يقولون : اللهم اغفر للذين يحضرون صلوة الجمعة اللهم اغفر للذين يغتسلون يوم الجمعة
وقتى كه شب معراج مرا به آسمان بردند، زير عرش خدا هفتاد هزار شهر را ديدم كه هر شهرى همانند دنياى شما بود. و فرشتگانى را ديدم كه بالهايشان را گسترده بودند و خدا را تسبيح و تهليل مى كردند و مى گفتند: خدايا كسانى را كه در نماز جمعه حاضر مى شوند بيامرزد، خدايا كسانى را كه روز جمعه غسل مى كنند، رحمت كن . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص ‍ 10 و 11).
1291 - نماز جمعه و هراس روز قيامت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ما من مؤ من مشى بقدميه الى الجمعة الا خفف الله عليه اهوال يوم القيامة بعد ما يخطب الامام ، و هى ساعة يرحم الله فيها المؤ منين و المومنات
هر مؤ منى كه پياده به نماز جمعه برود، خداوند (پس ازخطبه امام )هراس روز قيامت را براى او سبك سازد، چرا كه اين ساعت همان ساعتى است كه خداوند در آن ، مرد و زن مؤ من رامورد رحمت قرار مى دهد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 41).
1292 - كسانى كه به نماز جمعه نمى روند
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
لقد هممت انا مر رجلا يصلى بالناس ثم احرق على رجال يتخلفون عن الجمعة بيوتهم
هر آينه دستور دهم مردى راكه براى مردم امامت نماز جمعه كند، و مردم از شركت در نماز جمعه سرباز زنند، سزاوار و به جا است كه خانه آنان را آتش زنم . (كنزالعمال ، حديث 21131).
1293 - نماز جمعه و بشخودگى گناهان
عن رسوله -صلى الله عليه وآله -
من اتى الجمعة ايمانا و احتسابا استاءلف العمل
هركس از نظرايمان و طلب پاداش آخرت به نماز جمعه بيايد، بندگى خدا را از سر گيرد (يعنى تمام گناهان گذشته او بخشوده مى شود). (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 3).
1294- روز جمعه ملائكه بر درب مساجد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
يبعث الملائكة يوم الجمعة الى ابواب المساجد يكتبون الاول فالاول فاذا صعد الامام على المنبر طويت الصحف
فرشتگان روز جمعه فرستاده مى شوند تا بر درب مساجد ايستاده و نام شركت كنندگان در نماز جمعه را به ترتيب ورود به مسجد بنويسند و هنگامى كه امام جمعه بر روى منبر (جايگاه خطبه ) قرار گرفت ، دفاتر ثبت نام برچيده مى شود. (كنزالعمال ، حديث 21056).
1295 - نفرين فرشتگان
عن النبى -صلى الله عليه وآله - قال :
من سافر يوم الجمعة عليه ملكان ان لايصاحب فى سفره ، ولا تقضى له حاجة
هر كس كه در روز جمعه مسافرت كند، دو فرشته به وى نفرين مى كنند: در سفرش يارى نشود وبراى او حاجتى برآورده نگردد. (بحارالانوار، ج 89، ص 214).
1296 - در فضيلت روز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
يوم الجمعه سيدالايام و اعظم عندالله من يوم الاضحى و يوم الفطر
پيامبر خدا -صلى الله عليه وآله - فرمود: روز جمعه آقاى روزهاست و نزد خدا از روز عيد قربان و روز عيد فطر بزرگتر است (و اين امر اهميت نماز جمعه و بزرگى و ثواب آن را مى رساند). (بحارالانوار، ج 89، ص 267).
1297 - بخشودگى چهار گروه
عن رسول الله -صلى الله عليه وآله -
اربعة يستاءنفون العمل : المريض اذا برء و المشرك اذا اسلم ، و الحاج اذا فرغ و المنصرف من الجمعة
چهار نفر بندگى از سرگيرند (يعنى گناهان گذشته آنها بخشوده مى شوند): بيمار آنگاه كه خوب شود، و مشرك آنگاه كه اسلام آورد، حج گزارنده آنگاه كه فارغ شود، و كسى كه از نماز جمعه برگردد.(بحارالانوار، ج 89، ص 197)
1298 - وضو براى نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من توضاء فاءحسن ثم اتى الجمعة فدنا و انصت و استمع غفر له مابينه و بين الجعة الاخرى ، و زيادة ثلاثة ايام
هركس وضو بگيرد و وضو را نيكو انجام دهد، سپس به نماز جمعه بيايد و به خطبه ها گوش فرادهد، گناهان وى در فاصله ميان آن جمعه و جمعه ديگر و سه روز بيشتر از آن بخشيده شود. (سنن ابن ماجد، ج 1 حديث 196/1076).
1299 - برترى جمعه هاى ماه رمضان
عن جابر قال ابوجعفر - عليه السلام -
ان لجمع شهر رمضان لفضلا على جمع سائر الشهور كفضل رسول الله -صلى الله عليه وآله - على سائر الرسل
امام باقر (ع ) فرمود: همانا براى جمعه هاى ماه رمضان بر جمعه هاى ساير ماهها برترى است مانند برترى پيامبر خدا (ص ) بر ساير پيامبران (بحارالانوار، ج 89، ص 83).
1300 - پيشى گيرندگان به سوى بهشت
عن الصادق - عليه السلام - قال :
فضل الله الجمعة غيرها من الايام ، و ان الجنان لتزخرف و تزين يوم الجمعة لمن اتاها، و انكم لتتسابقون الى الجنة على قدر سبقكم الى الجمعة ، و ان ابواب السماء لتفتح لصعود اعمال العباد
از امام صادق (ع ) نقل شده كه فرمودن خداوند متعال روز جمعه را بر ساير روزها برترى داده و بهشت ، روز جمعه براى آنان كه به آن مى آيند زينت داده مى شود، و شما به اندازه پيشى گرفتنتان به سوى نماز به بهشت پيشى مى گيريد، و در اين روز درهاى آسمان براى بالا رفتن علمهاى بندگان باز مى شود. (بحارالانوار، ج 89، ص 213).
1301 - ثواب نماز جمعه براى نمازگزاران
عن عبدالله عباس قال :
اذا كان يوم امر الله تعالى ان ينصب عندالبيت المعمور منبرا و تحتوشه الملائكة و يؤ ذن جبرئيل و يقدم ميكائيل و يصلون الملائكة خلفه فاذا فرغوا يقول جبرئيل : الهى و هبت ثواب هذا الاذن لامة محمد -صلى الله عليه وآله - يقول ميكائيل : و هبت ثواب هذه الامامة للاءئمة من امة محمد -صلى الله عليه وآله - و تقول الملائكة : و هبنا ثواب هذعه الصلوة للمصلين من امة محمد -صلى الله عليه وآله - فيقول الله تعالى تجودون على و انا اولى بالجود و الكرم اشهدكم انى غفرت ذنوب امة محمد -صلى الله عليه وآله - فيفرقون الى الجمعة الاخرى
ابن عباس مى گويد: هنگامى كه روز جمعه فرا رسد، خداى تعالى امر فرمايد تا منبرى در بيت المعمور، نصب شود و فرشتگان اطراف آن گرد آيند و جبرئيل اذان گويد و ميكائيل امامت كند و ملائكه پشت سر او نماز گزارند، و چون فارغ شوند جبرئيل گويد: خداوندا ثواب اين اذان را به امت محمد -صلى الله عليه وآله - هديه نمودم ، و ميكائيل گويد: ثواب اين امامت جمعه را به امامان محمد (ص ) بخشيدم ، و فرشتگان گويند: ثواب اين نماز(جمعه ) را به نمازگزاران امت محمد (ص ) هديه نموديم ، و خداوند گويد: شما بر خلق من جود وكرم نموديد و من به جود و كرم سزاوارترم ، شمارا گواه مى گيرم كه گناهان امت محمد (ص ) را بخشيدم ، آنگاه تا جمعه ديگر پراكنده مى شوند. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص ‍ 61)
1302 - فضايل روز جمعه :
عن رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان يوم الجمعة سيد الايام ، يضاعف الله فيه السيئات و يرفع فيه الدرجات و يستجيب فيه الدعوات و يكشف فيه الكربات و يقضى فيه الحاجات العظام و هو يوم المزيد، لله فيه عتقاء و طلقاء من النار، ما دعالله فيه احد من الناس ، و عرف حقه و حرمته الا كان حتما على الله ان يجعله نم عتقائه و طلقائه من النار، و ان مات فى يومه وليلته مات شهيدا و بعث امنا و ما استخف احد بحرمته و ضيع حقه الا كان حقا على الله - عزوجل - ان يصليه نار جهنم الا ان يتوب
از پيامبر خدا -صلى الله عليه وآله - نقل شده كه فرمود: همانا روز جمعه آقاى روزهاست ، و خداوند در آن نيكيها را زياد گرداند، گناهان را محو مى نمايد، مقامها را بالا مى برد، دعاها را قبول مى كند، غمها رابرطرف مى سازد، حاجتهاى بزرگ را روا مى سازد و آن روز، روز افزون است و در آن روز خداوند مخلوقى را از آتش مى كند در آن روز هر كسى از مردم خدا بخواند، حق و حرمت آن روز را بشناسد، و بر خداوند واجب است كه او را از رها شدگان و آزادشدگان از آتش قرار دهد اگر در روز يا شب بميرد، شهيد مى ميرد، و ايمن برانگيخته مى شود و اگر كسى آن روز را سبك بشمارد و حق آن را ضايع گرداند، برخداوند عزوجل حق است كه او را بر آتش جهنم داخل كند، مگر اينكه توبه كند. (بحارالانوار، ج 89، ص ‍ 274).
1303 - فرشتگان و نماز جمعه :
عن النبى -صلى الله عليه وآله - قال
اذا كان يوم الجمعة كان على باب المسجد ملائكة يكتبون الاول فالاول فاذا جلس الامام طووا الصحف ، و جاؤ ا يستمعون الذكر
هنگامى كه روز جمعه شد، بر در مسجد فرشتگانى باشند كه داخل شونده اول و دوم را به ترتيب مى نويسند، چون امام به خواندن خطبه شروع كرد، كاغذها را مى پيچند، و مى آيند به ذكر خداگوش فرا مى دارند. (بحارالانوار، ج 89، ص 12).
1304 - نزول رحمت در روز جمعه
روى المعلى بن خنيس قال :
سمعت اباعبدالله - عليه السلام - يقول : من وافق منكم يوم الجمعة فلا يشغلن بشى ء غير العبادة فيه يغفر للعباد، و تنزل عليهم الرحمة
معلى بن خنيس روايت كرده ، گفت : از امام صادق (ع ) شنيدم كه مى فرمود: هر كس از شما روز جمعه را درك كند، به چيزى جز عبادت نپردازد، زيرا در آن روز آمرزيده مى شود و بر آنان رحمت نازل مى گردد.(بحارالانوار، ج 89، ص 275).
د) آداب و كيفيت نماز جمعه :
1305 - خطبه جزء نماز است :
قال الصادق - عليه السلام -
انما جعلت الجمعة ركعتين من اجل الخطبتين ، فهى صلاة حتى ينزل الامام
از اين رو نماز جمعه دو ركعت است كه دو خطبه قبل از نماز به جاى دو ركعت است و آن دو خطبه جزء نماز است تا خطيب فرود آيد. (وسائل الشيعه ، ج ، 5 ص 15).
1306 - محدوده نماز جمعه
عن ابى جعفر - عليه السلام - قال :
تجب الجمعة على كل من كان منها على فرسخين
نماز جمعه بر كسى كه در دو فرسنگى آن قرار دارد، واجب است . (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 12).
1307 - استثناء سه گروه از وجوب نماز جمعه
قال على - عليه السلام -
الجمعة واجبة على كل مؤ من الا الصبى و المراءة و العبد و المريض
نماز جمعه بر هر فرد مؤ من واجب است مگر بر كودك ، زن ، بنده و مريض (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 10).
1308 - وقت نماز جمعه :
قال الصادق - عليه السلام -
اذا زالت الشمس يوم الجمعة فابداء بالمكتوبة
وقتى كه زوال در روز جمعه حاصل شد، نماز فريضه را شروع كن . (اصول كافى ، ج 2، ص 42).
1309 - شرط اجراى نماز جمعه در شهر:
قال الصادق - عليه السلام -
لاجمعة الا فى مصر تقام فيه الحدود
نماز جمعه تنها در شهرى كه در آن حدود شرعى اجرا گردد، اقامه مى شود. (تهذيب ، ج 3، ص 238).
1310 - اعمال قبل از شركت در نماز جمعه :
قال الباقر - عليه السلام -
لا تدع الغسل يوم الجمعة فانه سنة و ثم الطيب و البس صالح ثيابك وليكن فراغك من الغسل قبل الزوال فاذا زالت فقم و عليك بالسكينة و الوقار
غسل روز جمعه را مكن ، كه كارى مستحب است و عطر استعمال كن و لباس شايسته خويش را بپوش و بايد پيش از ظهر از غسل فارغ گردى ، و چون ظهر شد (براى شركت در نماز جمعه ) بلند شو و بر تو باد به رعايت آرامش و وقار. (اصول كافى ، ج 3 ص 417).
1311 - آمادگى براى نماز جمعه از روز قبل
عن ابى جعفر - عليه السلام - قال :
و الله لقد بلغنى ان اصحاب النبى -صلى الله عليه وآله - كانوا يتجهزون للجمعة يوم الخميس ، لانه يوم مضيق على المسلمين
قسم به خداوند، كه شنيده ام كه اصحاب پيامبر از روز پنجشنبه خود را براى اقامه نماز جمعه آماده مى كردند، چون روز جمعه براى مسلمين محدود و فشرده بود. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 46) .
1312 - سكوت هنگام خطبه
قال الصادق - عليه السلام -
اذا خطب الايام يوم الجمعة فلا ينبغى لاحد ان يتكلم حتى يفرغ الامام من خطبته
هنگامى كه امام در روز جمعه خطبه مى خواند شايسته نيست كسى حرف بزند تا آنگاه كه امام از خطبه فارغ شود. (اصول كافى ، ج 3، ص 421).
1313 - استفاده از منبر در نماز جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
كان رسول الله -صلى الله عليه وآله - اذا خرج الى الجمعة قعد على المنبر حتى يفرغ المؤ ذنون
چون رسول خدا -صلى الله عليه وآله - به مصلاى جمعه مى رفت ، بر روى منبر مى نشست تامؤ ذن از گفتن اذان فارغ گردد. (تهذيب ، ج 3 ص 244).
1314 - نتيجه رعايت آداب نماز جمعه
قال النبى -صلى الله عليه وآله -
من اغتسل يوم الجمعة و مس من طيب امراءته ، ان كان لها و لبس من صالح ثيابه ثم لم يتخط رقاب الناس و لم يلغ عند الموعظة كان كفارة لما بينهما و من لغى و تخطى رقاب الناس كانت له له ظهرا
هركس روز جمعه غسل نمايد، و از عصر همسرش به خود بزند و جامه مناسبى بپوشد و به هنگام عبور از صفهاى نماز جمعه پاى بر روى لباس و سر و دوش مردم نگذارد و هنگام خطبه خواندن امام سخن نگويد، نماز جمعه او كفاره گناهان او در فاصله دو نماز جمعه مى باشد، ولى اگر در بين خطبه ها حرف بزند بايد نماز ظهر بخواند. (بحارالانوار، ج 81، ص ‍ 212).
1315 - وجوب سكوت هنگام خطبه
قال الباقر - عليه السلام -
اذا قام الامام يخطب فقد وجب على الناس الصمت
هنگامى كه امامساءله روز جمعه ) خطبه مى خواند بر مردم واجب است كه سكوت نمايند. (فروع كافى ، ج 3، ص 421).
1316 - عدالت درامام جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
لا جمعة الا مع امام عدل تقى
نماز جمعه به امامت عادل با تقوا اقامه مى شود.(مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 40).
1317 - نظافت در نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من قلم اظافيره يوم الجمعة و اخذ من شاربه و استاك و افرغ على راءسه من الماء حين يروح الى الجمعة شيعه سبعون الف ملك كلهم يستغفرون له و يشفعون له
هر كس ناخنها و شارب خود را در روز جمعه بگيرد، و مسواك زند و چون آهنگ نماز جمعه كند بر سرش آب بريزد(غسل كند) هفتاد هزار فرشته او را بدرقه نمايند و جملگى برايش ‍ استغفار نموده و شفاعتش كنند.(مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 46).
1318 - چگونه به نماز جمعه برويم
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من اغتسل يوم الجمعة واستاك و مس من طيب كان عنده و لبس من احسن ثيابه ثم خرج حتى اتى الى الجمعة و لم يتخط رقاب الناس ثم انصت الى الخطبة كان كفارد ما بينها و بين الجمعة التى قبلها و زيادة ثلاثة ايام ، لقوله تعالى : من جاء بالحسنة فله عشر امثالها
هركس روز جمعه غسل كرده مسواك زند، و از عطرى كه دارد استعمال نمايد و بهترين جامه اش را بپوشد، سپس از خانه بيرون رود تا به مصلاى جمعه برسد و (هنگام گذشتن از صف نمازگزاران ) پا بر دوش آنها نگذارد و سپس به خطبه گوش فرا دهد، اين عمل او كفاره گناهانى است كه در فاصله ميان آن جمعه تا جمعه پيشين و سه روز پس از آن از وى سرزده است ، زيرا خداى تعالى مى فرمايد: هركس كارى نيك انجام دهد ده برابر پاداش دريافت مى دارد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 43).
1319 - آداب امام جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
ينبغى للامام يوم الجمعة ان يتطيب و يلبس احسن ثيابه و يتعمم
سزاوار است براى امام جمعه روز جمعه ، عطر بزند، و بهترين لباس را بپوشد، و عمامه بر سر بگذارد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 28).
1320 - آداب نماز جمعه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
من اغسل يوم الجمعة و لبس صالح ثيابه و مس من طيب اهله ، ثم راح الى الجمعة و لم يؤ ذ و لم يتخط رقاب الناس كان كفارة ما بينه و بين الجمعة الاخرى و زيادة ثلاثة ايام الى ما شاء الله من الاضعاف ، لان الله يقول : من جاء بالحسنة فله عشر امثالها، و يؤ ت من لدنه اجرا عظيما بعدالعشر
هركس روز جمعه غسل نمايد وجامه مناسبى بپوشد، و از عطر خانواده استعمال نمايد، سپس به سوى نماز جمعه راونه گردد، و (در مصلا و مسير حركت ) موجبات اذيت و آزار كسى را فراهم نساخته و پا بر دوش مردم نگذارد اين عمل او كفاره گناهانى است كه ميان اين جمعه و جمعه ديگر و سه روز پس از آن ، از او سر زده است و چون خدا خواهد مضاعف كند، زيرا خداوند مى فرمايد: هركس كار نيك انجام دهد، براى او ده برابر ثواب خواهد بود، و از سوى خدا به او اجرى عظيم داده خواهد شد، پس از تكيه ده برابر پاداش يابد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 88).
1321 - واجب شدن نماز جمعه
قال الباقر - عليه السلام -
تجب (الجمعة ) على سبعة نفر من المسلمين
وقتى تعداد نمازگزاران به هفت تن رسيد، نماز جمعه واجب مى شود. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 8).
1322 - نشستن بين دو خطبه
ان النبى -صلى الله عليه وآله - كان يخطب خطبتين ، يجلس بينهما، جلسة ، زاد بشر: و هو قائم
پيامبر اكرم (ص ) در نماز جمعه دو خطبه مى خواند و ميان آن دو كمى مى نشست (بشر)مى افزايد: آن حضرت بين دو خطبه در حالت ايستاده ، مكث و سكوت مى كرد. (سنن ابن ماجد،، ج 1 حديث 198/1090)
1323 - جمعيت نماز جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
اذا كان قوم فى قرية صلوا اربع ركعات فان كان لهم من يخطب بهم جمعوا اذا كانوا خمسة نفر، و انما جعلت ركعتين لمكان الخطبتين
اگر كسانى در جايى بودند كه (به جاى نماز جمعه ) نماز ظهر، بگزارند، و چنانچه در ميان آنها كسانى باشد كه قادر به خواندن خطبه جمعه باشد وتعداد حاضران نيز پنج نفر باشد، بايد نماز جمعه بخوانند نماز جمعه به جهت وجود دو خطبه دو ركعت مقرر شده است . (تهذيب ج 3، ص 238)
1234 - صفوف اول را پر كنيد
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان النبى الله -صلى الله عليه وآله - قال : احضروا الذكر وادنوا من الامام فان الرجل لا يزال يتباعد حتى يؤ خر فى الجنة و ان دخلها
به نماز جمعه حاضر شويد و نزديك امام بنشينيد، چرا كه يك فرد هر چه از امام جمعه دور بنشيند در رفته به بهشت در آخر قرار مى گيرد؛ گرچه داخل آن شود. (سنن ابى داود، ج 1، حديث 663/1108).
1325 - شرايط شروع نماز جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
يبداء بالخطبة يوم الجمعة قبل الصلوة ، و اذا صعد الامام جلس ، و اذن المؤ ذنون بين يديه ، فاذا فرغوا من الاذان قام فخطب و وعظ ثم جلس جلسة خفيفة ، ثم قال فخطب خطبة اخرى يدعو فيها، ثم اقام المؤ ذنون للصلوة و نزل فصلى الجمعة ركعتين يجهر فيها بالقرئة
خطبه نماز جمعه پيش از نماز خوانده مى شود و چون امام درجايگاه نماز قرار گرفت مى نشيند و مؤ ذنها در حضور او اذان مى گويند و هنگامى كه اذان پايان يافت امام بلند شده و به خواندن خطبه و موعظه مى پردازد، و در پايان خطبه اول اندكى مى نشيند، سپس بلند مى شود و خطبه ديگر را ايراد كرده و دعا مى نمايد، سپس اذان گويان اقامه نماز مى گويند، امام از جايگاه پايين مى آيد و دو ركعت نماز جمعه گزارده و قرائت نماز را بلند مى خواند. (سنن ابى داود، ج 1، ص 651، حديث 652/1080).
1326 - مردم به چه صورت بنشينند؟
قال على - عليه السلام -
يستقبل الناس الامام (عندالخطبة ) بوجوههم و يصغون اليه
مردم به هنگام خطبه رو به روى امام مى نشينند و به خطبه او گوش فرا مى دهند.(مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 102).
1327 - پوشش امام جمعه :
قال الصادق - عليه السلام -
ينبغى للامام الذى يخطب الناس يوم الجمعة ان يلبس عمامة فى الشتاء و الصيف و يتردى ببرد يمنى او عدنى و يخطب و هو قائم يحمدالله و يثنى عليه ثم يوصى بتقوى الله و يقرء سورة من القرآن صغيرة ثم يجلس ثم يقوم فيحمد الله و يثنى عليه و يصلى على محمد -صلى الله عليه وآله - و على ائمة المسلمين و يستغفر للمؤ منين و المؤ منات فاذا فرغ من هذا اقام المؤ ذن فصلى بالناس ركعتين يقراء فى الاولى بسورة الجمعة و فى الثانية بسورة النمافقين
شايسته است خطيب (امام ) جمعه در تابستان و زمستان عمامه بگذارد و عبايى از برد يمنى ياعدنى بپوشد و خطبه را ايستاده ايرادكند، سپس حمد و ثناى الهى گويد و مردم را به تقوا سفارش نمايد، و (در پايان خطبه ) سوره كوچكى از قرآن بخواند وبنشيند، و بعد (براى خطبه دوم )بلند شود و حمد و ثناى خدا كند و صلوات بر محمد و بر ائمه مسلمين بفرستد و براى زنان و مردان مؤ من طلب استغفار نمايد. چون خطبه تمام شد، مؤ ذن اقامه بگويد، آنگاه امام دو ركعت نماز (در ركعت اول سوره جمعه و در ركعت دوم سوره منافقون ) بخواند
- حضور در مصلا پيش از شروع خطبه ها
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان الملائكة على ابواب المسجد يكتبون الناس على منازلهم جاء فلان من ساعة كذا و كذا و جاء فلان من ساعة كذا و كذا، جاء فلان و الامام يخطب ، جاء فلان فادرك الصلوة ، و لم يدرك الخطبة
فرشتگان (در روز جمعه ) بر درهاى مساجد قرار گيرند، و اسامى مردم را حسب زمان حضورشان ثبت مى نمايند و بنويسند كه فلان نمازگزار ساعت چند فلانى ساعت چند و فلانى چه ساعتى وارد شد كه امام جمعه در حال خواندن بود، وفلان فرد آمد و نماز جمعه را درك كرد و به خطبه نرسيد. (كنزالعمال ، حديث ، 21178).
1329 - دو خطبه به جاى دو ركعت
قال الصادق - عليه السلام -
انما جعلت الخطبة عوضا عن الركعتين اسقطتا من صلوة الظهر فهى كالصلوة لايحل فيها الا ما يحل فى الصلوة
خطبه هاى (نماز جمعه ) را به جاى دو ركعتى كه از نماز ظهر برداشته شده ، قرار داده اند، پس آنها نيز همچون نمازند و جايز نيست در آنها، مگر آنكه در نماز جايز شمرده شده است . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 15).
1330 - امام جمعه و خطبه
قال الصادق - عليه السلام -
يبداء بالخطبة يوم الجمعة قبل الصلوة
روز جمعه قبل از نماز جمعه خطبه ايراد مى گردد.(مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 23).
1331 - رعايت ادب در خطبه ها
عن عدى بن حاتم :
ان خطيبا خطب عندالنبى -صلى الله عليه وآله - فقال : من يطع الله و رسوله و من يعصهما فقال : قم و اذهب بئس الخطيب انت
شخصى نزد پيامبر -صلى الله عليه وآله - خطبه اى خواند و گفت : چه كسى اطاعت خدا ورسولش را مى كند و هركسى كه نافرمانى آن دو را مى نمايد؟) حضرت فرمود: بلند شو برو !كه بد خطيبى هستى (سنن ابى داود، ج 1، حديث 69/1099)
1332 - خطبه هاى كوتاه
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ان قصر الخطبة و طول الصلوة مئنة عن فقه الرجل ، فاطيلوا الصلوة ، و اقصروا الخطبة و ان من البيان ، سحرا و انه سياءتى بعدكم اقوام يطيلون الخطب و يقصرون الصلوة
به درستى كه كوتاهى خطبه و طولانى ساختن نماز نشانه فقاهت امام جمعه است ، پس نماز را طولانى و خطبه را كوتاه كنيد كه بعضى از سخنها دلربا است پس از شما مردمى بيايند كه خطبه ها را طولانى و نماز را كوتاه برگزار نمايند. (كنزالعمال ج 7، ص 748 ح 21223)
1333 - امام جمعه و سلام
عن على - عليه السلام -
انه كان اذا صعد المنبر سلم على الناس
على (ع ) هرگاه بر منبر مى نشست ، به مردم سلام مى كرد. (بحارالانوار، ج 89، ص 257).
1334 - آداب ورود به نماز جمعه
قال على - عليه السلام -
لا باءس بان يتخطى الرجل يوم الجمعة الى مجلسه حيث كان فاذا خرج الامام فلا يتخطان احد رقاب الناس وليجلس حيث يتيسر الا من جلس على الابواب و منع الناس ان يمضوا الى السعة فلا حرمة ان يتخطاه
مانعى ندارد كه نمازگزار روز جمعه به جاى سمت خود در نماز گام بردارد، ولى وقتى امام براى خطبه خواندن آماده شد، كسى نبايد بر سر و گردن مردم راه برود بلكه بايد هر كجا كه ممكن بود بنشيند مگر كسى كه در كنار درهاى ورودى نشسته باشد و وجود او در آنجا مانع ورود ديگران به قسمتهاى خالى باشد كه در اين صورت اگر لگدمال شود حرمتى ندارد. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 94).
1335 - نظافت براى نماز جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
ليتزين احدكم يوم الجمعة يغتسل و يتطيب و يسرح لحيته و يلبس انظف ثيابه وليتهياء للجمعة وليكن عليه فى ذلك اليوم السكينة و الوقار
بايد هر يك از شما در روز جمعه خود را بيارايد (رعايت چهار نوع نظافت :)
1 - غسل كند.
2 - عطر بزند
3 - ريش و موهاى خود را شانه كند.
4 - پاكيزه ترين جامه هايش را بپوشد و براى نماز جمعه آماده شود، البته بايد آرامش و وقار در رفتار او نمايان باشد. (فروع كافى ، ج 3، ص 417).
1336 - شيوه پيامبر (ص )
قال عن جابربن سمرة :
كان رسول الله -صلى الله عليه وآله - لايطيل الموعظة يوم الجمعة انما هن كلمات يسيرات
شيوه پيامبر خدا (ص ) چنين بود كه روز جمعه موعظه را طولانى نمى كرد، بلكه مواعظ او كلماتى اندك بودند. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 633).
1337 - سوره مؤ منون و منافقون در نماز جمعه
عن النبى -صلى الله عليه وآله - قال :
يقرء فى الجمعة فى الركعة الاولى بسورة الجمعة ليحرض بهاالمؤ منين و فى الثانية بسورة المنافقين ليفرع بها المنافقون
از پيامبر خدا -صلى الله عليه وآله - نقل شده كه فرمود: درركعت اول نماز جمعه سوره جمعه خوانده شود تا به آن مؤ منين را راغب كند و در ركعت دوم سوره منافقين خوانده شود تا به وسيله ان منافقين را بترساند. (بحارالانوار، ج 89، ص 221).
1338 - برگرفتن زينت در روز جمعه
عن الصادق - عليه السلام - فى قوله - عزوجل - خذوا زينتكم عند كل مسجد قال : فى العيدين و الجمعة
از امام صادق (ع ) در تفسير سخن خداوند عزوجل : (زينت خود را نزد هر پرستشگاه برگيريد)نقل شده است كه حضرت فرمود: در عيد قربان و فطر و جمعه . (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 78).
1339 - دعاى پس از نماز جمعه
قال الصادق - عليه السلام -
من قراء يوم الجمعة بعد فراغه من صلوة الجمعة و قبل ان يثنى رجليه سورة الاخلاص سبع مرات و فاتحة الكتاب مرة ، و قل اعوذ برب الناس سبع مرات ، لم ينزل به بلية و لم تصبه فتنة الى يوم الجمعة الاخرى فان قال : اللهم اجعلنى من اهل اجلنة التى حشوها بركة و عمارها الملائكة مع نبينا محمد -صلى الله عليه وآله - و ابينا ابراهيم جمع الله - عزوجل - بينه و بين محمد و ابراهيم - صلوات الله عليهما و الهما - فى دار السلام - صلى الله على محمد و ابراهيم و على الهما الطاهرين
هر كس روز جمعه پس از فراغت از نماز جمعه وقبل از آنكه پايش را جمع كند هفت بار سوره اخلاص و يك بار سوره حمد و هفت سوره ناس را بخواند، تا جمعه آينده بر او گرفتارى و آسيبى نمى رسد. و اگر بگويد: خدايا مرا از اهل بهشت قرار بده ، بهشتى سرشار از بركت كه فرشتگان آباد كننده آنند، همراه پيامبرمان محمد (ص ) و پدرمان ابراهيم (ع ) خداوندميان او و حضرت محمد و حضرت ابراهيم در بهشت جمع مى كند. درود خدا بر پيامبر اسلام وحضرت ابراهيم و دودمان آنان . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 90